Sakız, ya da bazılarının değimiyle çiklet (artık pek kullanılmaz oldu ama bu isim de tıpkı, kağıt mendile “selpak”, ya da traş bıçağına “jilet” denmesi gibi, zamanında Amerika’da çok yaygın olan sakız markası Chiclets’den gelmektedir.) Çoğumuz, belki de ağız sağlığına, tok tutmaya ya da sigarayı azaltmayı yardımcı olduğunu düşünerek, pek de düşünmeden atarız ağzımıza her gün. Sadece 2-3 gramlık masum görüntüsü yüzünden de içeriğini okumak genellikle akla gelmez (gelse bile, okumak için büyütece ihtiyacınız olacaktır!) Ama 2-3 gramlık masum görünümlü (genellikle beyaz olduklarından) sakızların içinde neler olduğuna, gelin biraz daha yakından bakalım.
Maltitol:Tatlandırıcı. Şeker alkolü. Sigaranın içinde de bulunur. Kan şekerini yükseltir. Baş dönmesi, baş ağrısı, mide ve bağırsak rahatsızlıklarına neden olabilir.
Sorbitol: Tatlandırıcı. Şeker alkolü. Kan şekerini yükseltir. Mide ve bağırsak rahatsızlıklarına ve diareye (ishal) neden olabilir.
Ksilitol: Tatlandırıcı. Şeker alkolü. Kan şekerini yükseltir. Diareye neden olabilir.
Mannitol:Tatlandırıcı. Şeker alkolü. Öldürücü kalp krizlerine neden olabilir. Merkezi sinir sistemi depresyonu ve deri yanığı oluşturabilir.
Aspartam: Tatlandırıcı. Şekerden 200 kat tatlı. %40 Fenilalanin içerir. Kanser riskini arttırır. Sinirsel uyarıcı, unutkanlık, beyin faaliyetlerini bozucu, depresyona neden olabilir.
Asesülfam-K: Tatlandırıcı, Şekerden 200 kat tatlı. Sentetik tuz. Kalp rahatsızlıklarına neden olabilir.
Sukraloz: En yeni tatlandırıcı. Şekerden 600 kat tatlı. Kanserojen, alerjen.
Sakız mayası: Petrol bazlı. Sentetik kauçuk polimer.
Nane aroması: Naneli sigaralarda da bulunur. Beden ve ruh dengesinin bozulmasına neden olabilir.
Sığır jelatini: Alerjik ve astımlılar için önerilmez. Kemiklerin kaynatılmasıyla elde edilir. Türkiye’de üretimi yoktur ve ağırlıklı olarak Avrupa’dan ithal edilir.
Gam Arabik: Kıvam arttırıcı.
Gliserol: Tıbbi gliserin. Bir nevi alkol. Patlayıcı madde yapımında da kullanılır.
E171, E133 renklendirici: Kanser riskini arttırır (muhtemelen tüm E ile başlayan içeriklerin olduğu gibi!). Davranış bozukluklarına ve hiperaktiviteye neden olabilir.
Soya lesitini: Kıvam arttırıcı. Alkol içerir. Soyanın genleriyle oynanmış olabilir.
Şellak: Kokkus Lakka isimli böceğin salgısı. Boyacılıkta ve mobilyacılıkta vernikleme işlerinde kullanılır. Deri tahrişine neden olabilir.
Karnauba Mumu: Yüzey sırlama maddesi. Alerjik semptomlara neden olabilir.
E320 antoksidan: Petrol bazlı. Kolesterolü arttırır. Bebek mamalarında kullanımına izin verilmemektedir. Kanserojen, estrojen. Hiperaktiviteye, alerjik reaksiyona neden olabilir.
Fenilalanin: Amino asit. Nörotoksik etki. Çocuklarda zeka gelişimini olumsuz etkiler. Beyin hasarı, uyuşukluk, ödem, deri lezyonları, karaciğer büyümesine neden olabilir.
Tabii, tüm bu risklerin aşırı kullanımda ortaya çıkabileceği belirtilmektedir. Peki, günde bir paket sigara içersem zararlı ama 3 sigara içersem zararsız diyebilir miyiz?
Bir de resmi bakanlık tebliği var: Sakıza %10 veya daha fazla şeker alkol eklenmiş ise “Aşırı tüketimi Laksatif etkiye (ishal) neden olabilir” ifadesi, kullanılan tatlandırıcı içerisinde aspartam var ise “Fenilalanin içerir” ifadesi kutunun üzerinde yer almalıdır.
Bu karanlık tablodan sonra sanmayın ki sakız çiğnemeye veda etmek zorundasınız. Artık GDO’lu ürünlerden fellik fellik kaçtığımız bu dönemde, tabii ki alternatifiniz var. Yanıbaşınızdaki herhangi bir aktardan alabileceğiniz, doğal damla sakızı! Tabii muhtemelen “janjanlı” bir paketi olmayacaktır; içinden fıkra ya da karikatür de çıkmayacaktır. Ya da üflediğinizde, herşeyi buza çeviren, bol bütçeli karizmatik reklamları da olmayacaktır. Ama tıpkı daha önce yayınladığımız, 97 yaşını sağlıklı ve dinç bir şekilde gören LaLanne’nin de “eğer tadı güzelse, tükür gitsin… eğer insan eli değdiyse, yeme gitsin…” dediği gibi; daha sağlıklı olmanıza değmez mi? Bizce değer!
*Yazının bazı bölümleri için Ata Kemal Şahin’e teşekkürler.
Sakız resimleri de çocukluğumu hatırlattı :). Ağzından sakız düşürmeyen biri olarak mümkün olduğu kadar şekersiz sakız bulmaya çalışıyorum. Hatta hem evde hem de dışarıda çantamda mutlaka depo ederim :).
Hatta elimde Türkiye üretimi çok bilinen bir markanın ürettiği şekersiz sakızın içindekiler bölümünü de ben aktarayım:
İçindekiler:
1-) Sakız mayası
2-) Aroma Vericiler
3-) Renklendirici (Titanyum Dioksit) -- Gıda beyazlatmada kullanılır. Nem tutma özelliği vardır.
4-) Antioksidanlar (BHT,BHA) -- BHA (Butillenmiş hidroksiyanozil) ve BHT (Butillenmiş hidroksitoluen) antioksidandır. BHA ve BHT özellikle katı ve sıvı yağlar ile hububat ürünlerinde kullanılır. Duyarlı kişilerde kurdeşene sebep olurlar; bununla birlikte gerçek alerjik reaksiyon çok nadirdir.
Besin Öğeleri (100 gr):
Enerji -- 0 kj,
Yağ -- 0 gr,
Doymuş Yağ -- 0 gr,
Karbonhidrat -- 0 gr,
Şeker -- 0 gr,
Lif -- 0 gr,
Protein -- 0 gr,
Tuz/Sodyum 0/0 gr,
Bundan sonra aktardan doğal damla sakızını bir deneyeyim. Yazı için teşekkürler Aykut Hocam. Genelde böyle masum duran küçük paketlerde ne yazıyor ne yazmıyor pek umurumuzda olmuyor çoğu zaman.
en son çiğnediğim sakız tipitip ti çoook çooook eskiden:))
Bir de şöyle ki, bu janjanlı piyasa sakızlar bağımlılık yaratabiliyor. Bazen ağzınıza birden fazla atıp şekeri (ya da tatlandırıcısı) geçene kadar çiğneyesiniz gelebiliyor. Aynı şeker gibi yani. Neyse ki etiket okumaya iki yıl önce başladım ve bahsettiğiniz gibi objeleri üfürüğünüzle buza çeviren cinsten olanları ağzıma sürmüyorum bile. Böyle şeyler kolayca bırakılabilir, eksikliği de hissedilmez bence. Ama bunu insanlara anlatmaya çalıştığınızda “Aman canım sen de 2 gramlık sakıdan n’olcak!” tepkisiyle karşılaşmanız mümkün. Bir kere daha burda benim kadar hassas insanlarla birlikte olduğum için sevindim bu yazıyı görünce. Teşekkürler Aykut Koç! (: